Prof. Dr. Doğan Kökdemir
Başkent Üniversitesi, Psikoloji Bölümü
Ankara – Türkiye
eposta: dogan@kokdemir.info
Derin analizlere girmeden önce sanırım şunu belirtmekte fayda var: Recep İvedik, ilk filminden sonuncusuna kadar ciddi bir gişe başarısı göstermiş, bütün eleştirilere rağmen seri olarak varlığını devam ettirmiş bir üründür. Bu nedenle ne filmi, ne yönetmeni, ne oynayanları eleştirmenin ya da kötülemenin herhangi bir anlamı olmadığını düşünenlerdenim. Hatta bu kadar “kötü” bir film, bu kadar büyük bir ticari başarı kazanmışsa, samimiyetle tebrik edilmelidir.
Recep İvedik filminin bu kadar beğenilmesinin nedeni, son olarak yaşanabilir gibi görünen 7 gezegenin bulunmasıyla zirveye ulaşan bilimsel gelişmelerdir. Mutlaka bir şeye kızacaksak ya da daha açık bir ifadeyle kim gidiyor bu filmlere sorusuna yanıt arayacaksak son 50 yılın bilimsel gelişme hızını dikkate almamız gerekmektedir.
Sıradan, normal, ortalama eğitime sahip bir insanın artık dünyayı ve dünyadaki gelişmeleri takip etme şansı kalmadı. Her şey, zaman da buna dahil, daha hızlı akıyor ve değişiyor. Bu korkunç değişime ve hıza ayak uydurmak her geçen gün daha zor oluyor. Belki eskiden sadece 4 mevsimin hangi ayları kapsadığını bilmek yeterliydi ama zaten ilk şokumuz da bununla ilgili olmadı mı? Yılbaşı gecesi Avustralya ve Yeni Zelanda’nın yeni yıla nasıl girdiğini gösteren TRT bizi şoka uğratmamış mıydı? Bizim soğuktan dişlerimiz birbirine vururken aynı anda başkalarının plajlarda olmasına şaşırmadık mı? Dünya’nın sadece büyük değil aynı zamanda farklı olduğunu ilk öğrendiğimizde, bunun arkasının geleceğini de tahmin etmeliydik.
Artık sadece dünya büyük ve farklı değil, insanlar da farklı. Birbirimizden uzaklaşıyoruz ve artık dünyalarımız ayrılıyor. Sadece bilim değil sanat da aklımızın sınırlarını zorlamaya başladı, takip edil(e)mez bir hâl aldı. Bununla başetmenin tek yolu var, mümkün olan her şeyi insanlaştırmak. Recep İvedik bir insanlaştırma projesidir. Bu insanlaştırma sayesinde onu izleyenler tekrar gerçeğe (tabii ki onun gerçekliğine) dokunabiliyorlar. Aktarılan her şey normal hızda, anlaşılır ve anlamlı. Sınırlarımızı zorlayacak hemen hemen hiçbir şey yok. Üzerine çok düşünmek, yorulmak, anlamaya çalışmak, anlamayınca hayal kırıklığı ve çaresizlik yaşamak yok; basit, yalın sahneler arka arkaya bize sunulduğunda artık tekrar eski rahatlığımıza kavuşuyoruz. Yüzlerce ışık yılının ne demek olduğunu anlamak zorunda değiliz, o insana ait değil ki… Bizim ulaşamayacağımız bir gerçek nasıl insana ait olabilir ki zaten?
Evrenin, güneşin, dünyanın, ayın, bitkilerin ve diğer hayvanların insanlar için varolduğunu düşünmek çok büyük bir kibirdir. Bazen – çok sık olmasa da – bu kibrimizden uzaklaştığımızda varoluş sancısı ile başbaşa kalıyoruz. Kim olduğumuz, daha doğrusu ne olduğumuz sorusu zihnimizin görünmez duvarlarına çarpa çarpa yıpratıyor bizi. Bu kaygıdan, korkudan, dehşetten kurtulmanın yolu yaşadığımız dünyayı mümkün olduğunca yoğun bir şekilde insanlaştırmaktır. İnsanlaştırma bir kaçış felsefesidir. Her şeyden yorulduğumuzda, varoluşumuzun anlamını sorgulamaya başladığımızda, tam da gereken yerde ve zamanda Recep İvedik, bize tam da burada, şimdi ve burada, yardıma koşar. O, insanlaştırma felsefesinin, süper kahramanıdır. O her şeyi yeniden insan dünyasına çeker. Bu nedenle seyredilir, seyredilecektir. Kuantum fiziği insana ait değildir; Recep İvedik’in gaz çıkarması ise insansı gerçekliğin ta kendisidir… ve her şeye rağmen bizi mutlu kılar.
