Yazan: Giacomo Puccini
Sahneye Koyan: Murat Göksu
Orkestra Şefi: Alessandro Cedrone
Dekor: Nihat Kahraman
Kostüm: Gazal Erten
Işık: Tahsin Çetin
Oynayanlar: Sema Cal, Arda Aktar, Hüseyin Likos, Mithat Karakelle, Barış Yanç, Volkan Şen, Cem Akyüz, Ayşe Özkan, Levent Akev, Haser Tek, Erdem Gedik
Puccini’nin klasik kadın kahramanlarından Manon’un yine klasikleşen acılı aşk hikayesinin anlatıldığı Manon Lescaut operasının benim izleme şansı bulduğum hali açıkcası biraz hayal kırıklığı yarattı. Opera ile ilgilenen sanatçılar, operanın her zaman dekorundan kostümüne, ışığından sahnedeki aryalara kadar bir bütün olduğunu ve bu nedenle de görsel bir şölen olarak izlenmesi gerektiğini söylerler. Bu tanım benim çok hoşuma gitmekle birlikte seyrettiğim temsilde bunların çok az bir kısmını bulduğumu üzülerek yazmak durumundayım. Öncelikle dekor tam bir hayal kırıklığı; özellikle 2. perdede beklediğiniz muhteşem salon yerine pek de iyi seçilmemiş bir sandalye ve paravan dışında hiçbir şey göremiyorsunuz. Diğer perdelerde de durum aşağı yukarı aynı. Sahneye hakim olan açık mavi / soğuk tonun da etkisi ile de dekor sıradandı. Kostümler için bir şey söylemek kolay değil ama en azından etkili bir görüntü olmadığını paylaşabilirim.
Asıl sorun ise rol dağılımında; genç bir şovalye olarak beklediğiniz Des Grieux (Hüseyin Likos) ile Manon Lescaut (Sema Cal) arasındaki uyumsuzluk hemen dikkati çekiyor. Özellikle Des Grieux’un Manon’u teselli etmek için ona sarılıp yerden kaldırmaya çalıştığı anlar izleyicide sıkıntı yaratıyor. Ses renkleri ile ilgili olarak hiçbir olumsuzluk belirtemeyeceğim bu iki sanatçının bireysel performanslarının değil aralarındaki uyumun problemli olduğu yanlış anlamalara neden olmamak için bir kere daha yenilemek isterim. Kısacası yanlış rollere yanlış kişiler yerleştirilmiş izlenimi uyandı bende.
Perde kapandığında seyircilerden gelen alkışların tutkusuzluğu aslında her şeyin bir özeti gibiydi: Tutkulu bir eser ama sıradan bir oyun.
Bu yorum, oyunun 13 Şubat 2009 tarihinde Ankara Opera Sahnesi’ndeki temsili referans alınarak yapılmıştır.
Roksan’ın (Bengisu Gürbüzer Doğru) IV. Murat (Gökçe Yurtsal) ve kardeşi Bayazıt (Ozan Umut Çobanoğlu) arasında yürüttüğü dehşet verici iktidar mücadelesinin anlatıldığı oyun özellikle güçlü sahne ve ses düzenlemeleri ile dikkati çekiyor. Bengisu Gürbüzer Doğru’nun Roksan rolündeki performansı izlemeye değer; saçının her teline kadar iktidar istediğinin resmedildiği bir saray kadınını nefis canlandırıyor. Güçlü, tutkulu, zaman zaman duygusal ama yeri geldiğinde de korkunç derecede acımasız bir kadını izliyoruz sahnede.
Ankara seyircisi sanata ve sanatçıya her zaman özel özen göstermiştir ama doğruya doğru biraz zor beğenir. Özellikle Ankara dışından gelen tiyatro gruplarının performanslarına biraz daha eleştirel bir gözle bakar. Eh… ben de bir Ankara’lı ve bu özelliklerden nasibini almış bir insan olarak seyrettim Van Devlet Diyatrosu tarafından sahneye konulan Çılgın Dünya‘yı. Tek perdelik oyunun sonunda size hiç abartmadan söylüyorum bütün seyirciler ayakta alkışlıyordu. Çılgın Dünya‘yı bu kadar mükemmel kılan neydi peki? Benim fikrim şöyle:
Puccini’nin (1858 – 1924) dünya prömiyerini 1896 yılında gerçekleştirdiği 4 perdelik operası La Boheme inanılmaz dekor ve kostümleri ile ilk kez 1945 yılında Ankara’da Türk seyircisinin önüne çıkmış. Perdenin kalkması ile birlikte ilk sahneden sonuna kadar La Boheme‘in tutku dolu, hüzünlü hikayesinin içinde buluyorsunuz kendinizi.
Kuvvetli bir kadroya sahip Kibarlık Budalası hakkında yazmak için epey bir bekledim sanırım. Genelde kendi Blog sayfama eklediğim tiyatro eserleri hemen her zaman “mutlaka izlemelisiniz” mesajı içeriyor. Hatta bu konuda sevgili tiyatro arkadaşım bana pek bir gülüyor. Bu nedenle Kibarlık Budalası hakkında yazmak için çok bekledim. Hem oyunu kaleme alan Moliere gibi bir dev hem de başrolde Haldun Dormen gibi büyük bir isim var. Lafı çok dolaştırmayacağım, oyunu beğenemedim. Beğenmek için kendimi samimiyetle zorladım ama olmadı. Her ne kadar zevkli ve oldukça eğlenceli bir konu olsa da, cimri bir derinliğe sahip diyaloglar canınızı sıkıyor. Ebru Cündübeyoğlu’nun hevesli oyunu bile kurtarmıyor açıkcası ve – nasıl yazacağımı bilemiyorum ama – Haldun Dormen çok yoruyor. Sanırım tecrübeli tiyatroculara egemen olan ortodoks anlayış, metnin dışına asla çık(a)mama, doğaçlamadan uzak kalma, oyuncunun diyaloglarını zorlama yapıyor. Cümleyi tam olarak hatırlamayıp, geriye dönüp baştan alması belki sanatsal ve etik olarak doğrudur ama seyreden açısından ketleyici. Kısacası yardımcı rollerin ön plana çıktığı, baş rolün ise geri planda kaldığı bir oyun. Bu sefer “mutlaka izlemelisiniz” diyemiyorum.