A Separation

~ Doğan Kökdemir ~ Leave a comment

Yönetmen: Asghar Farhadi
Senaryo: Asghar Farhadi
Orijinal Adı: Jodaeiye Nader az Simin
Türkçe Adı: Bir Ayrılık
Yapım Yılı: 2011, İran
Oynayanlar: Peyman Moadi, Leila Hatami, Sareh Bayat, Shabab Hosseini, Sarina Farhadi, Merilla Zare’i, Ali-Ashgar Shanbazi, Babak Karimi, Kimia Hosseini, Shirin Yazdanbakhsh, Shabanu Zolghadr, Mohammadhasan Asghari, Shirin Azimiyannezhad, Hamid Dadju, Mohammad Ebrahiminian

2012 En İyi Yabancı Film dalında Oscar ödülü kazanan İran yapımı A Separation, gerçeklik kavramının ön plana çıktığı bir film. Hem filmin ana temasında doğrular, yalanlar ve gerçeklik var hem de film baştan sonra çok “gerçek”. Belki de bu yüzden insanı hemen içine alan, yavaş yavaş hüzün ağırlıklı insani bütün duyguları yaşamasını sağlayan, belki biraz yavaş tempolu ama dolu bir film.

Nader (Peyman Moadi) ve Simin (Leila Hatami) boşanma arifesinde olan çifttir. Simin, kızları Termeh (Sarina Farhadi) için daha iyi hayat koşullarının olduğu yabancı bir ülkenin (ülkenin adı verilmez) uygun olduğunu düşünür ve hep beraber oraya gitme niyetindedir. Nader ise Alzheimer olan babasını yalnız bırakamayacağını söyleyerek bu isteği reddeder. Bu anlaşmazlık nedeni ile boşanma kararı alan çiftin yeniden barışabilmesi umuduyla Termeh babası ile kalır çünkü annesinin o olmadan yurtdışına gitmeyeceğini biliyordur. Simin’in evden ayrılmasıyla gündüzleri büyükbabaya bakmak için Razieh isimli bir kadından (Sareh Bayat) para karşılığı yardım alınır ve ondan sonra işler karışır. Büyükbabanın ufak bir yaralanma geçirmesi, hamile bir kadının çocuğunu düşürmesi, mahkemeler, sorgulamalar, gerçekler ve yalanlar derken kendimizi bir anda İran’da buluruz.

Filmin muhalif bir yapısı yok. Genelde İran sinemasında, özellikle yurdışında ilgi gören filmlerde bu mualif yapıyı sıklıkla görürüz. A Separation, bu açıdan farklı bir film. Rejime karşı ufak göndermeler olmakla birlikte propaganda içermiyor. Kadın ve erkek olmanın İran’da ne demek olduğuna dair işaretler verilirken, kendi kültürünü de güzel tanıtmaya çalışan bir film izlenimi edindiğimi rahatlıkla söyleyebilirim. Filmin o gerçekçi yapısı çok etkileyeci. Abartılı sahneler, gösterişli diyaloglar ya da sıradışı davranışlardan ziyade herhangi bir gün herhangi bir yerde olabilecek insanların sıradan ama onlar için hayati öneme sahip hikayeleri çok akıcı bir şekilde beyazperdeye aktarılmış. İnatçı baba Nader çok başarılı. Filmin tamamını o götürüyor dersek çok haksızlık olmaz sanırım. Baba – kız ilişkisi de çok sıcak ve güzel aktarılmış.

A Separation, doğruluk ve dürüstlük üzerine ahlaki açıdan çok fazla sorgulama içeriyor. Filmdeki tarafların kendi dünyalarında aradıkları “doğru”nun, diğer insanların “doğruları”yla çatıştığı yerler başarılı bir şekilde işlenmiş. Neyin önemli olabileceği konusundan kendi kendiniz sorgularken bulursanız şaşırmayın, filmin bu açıdan büyülü bir havası var.

Film, kendisine yakışan bir sonla bitiyor. Abartısız ama merakta bırakan bir son.

IMDB Sayfası

The Girl with the Dragon Tattoo

~ Doğan Kökdemir ~ Leave a comment

Yönetmen: David Fincher
Senaryo: Steven Zaillian ve Stieg Larsson (Roman)
Türkçe Adı: Ejderha Dövmeli Kız
Yapım Yılı: 2011, Amerika | İsveç | İngiltere| Almanya
Oynayanlar: Daniel Craig, Rooney Mara, Christopher Plummer, Stellan Skarsgard, Steven Berkoff, Robin Wright, Yorick van Wageningen, Jeoely Richardson, Geraldine James, Goran Visnjic, Donald Sumpter, Ulf Friberg, Bengt C. W. Carlsson, Tony Way, Per Myberg

Stieg Larsson‘un aynı adlı romanından uyarlanan The Girl with the Dragon Tattoo (Ejderha Dövmeli Kız) filminde kökleri Nazilere ulaşan zengin bir aile, yıkılma noktasına gelmiş bir gazeteci, sırtında kocaman bir ejderha dövmesi olan gözetimde bir genç kadın, sapkın bir gözetimci ve bunlar arasındaki gerilimi yüksek ilişkiyi seyrediyoruz.

Filmin yaklaşık yarısında Lisbeth Salander’e (Rooney Mara) ve onun şiddet dolu hikayesine tanık oluyoruz. Lisbeth, sorunları olan ama sıradışı zekaya sahip bir genç kadındır. Özellikle bilgisiayarlar konusundaki becerisi ve neredeyse doğuştanmış gibi görünen araştırma yetkinliği onu aranan bir “dedektife” dönüştürmüştür. Ancak Lisbeth, gözetim altındadır ve onunla ilgili sürekli rapor hazırlayan ve istediği zaman Lisbet’i bir hastaneye ya da belki de hapishaneye kapatabilecek gücü olan sapkın bir denetimcinin isteklerine boyun eğmek zorundadır… tabii ki boyun eğmenin sona ereceği ve intikama dönüşeceği bir an mutlaka gelecektir. Lisbeth rolünü oynayan Rooney Mara, olağanüstü bir performans sergiliyor. Rolü gereği hem çok itici ve korkutu olması gereken ama aynı zamanda çekici de görünmesi istenen Lisbeth rolü için daha iyi bir isim olabilir miydi emin değilim. Filmin kuşkusuz en başarılı ismi Rooney Mara.

Hikayenin diğer bölümünde genç bir kızın kayboluşunu ve bağlantılı görünen cinayetleri inceleyen bir gazeteci, Mikael Blomkvist (Daniel Craig) var. Mikael, ispat edemediği bir haber nedeni ile bütün kazançlarını bir çırpıda heba eden dürüst bir gazetecidir. Vanger ailesi için yapacağı bir araştırmanın ödülü olarak kendisine istediği kanıtların verileceği söylenir ve o da araştırmaya başlar. Belirli biz zaman sonra Mikael ve Lisbeth’in yolları kesişecek ve ondan sonra da hikaye daha çetrefilli bir hal alacaktır.

The Girl with the Dragon Tattoo, dolu dolu bir hikaye. Sürükleyici ve gerilimli ana hikayesinin yanında kahramanlarımızın kendilerine özgü yaşamları da ayrıca seyredilmeye değer. Belki de filmde bu kısımlar biraz az anlatılıyor ama yine de mutlaka seyredilmesi gereken filmler arasına rahatlıkla girecektir.

IMDB Sayfası

Hugo

~ Doğan Kökdemir ~ Leave a comment

Yönetmen: Martin Scorsese
Senaryo: John Logan ve Brian Selznic (Roman)
Yapım Yılı: 2011, ABD
Oynayanlar: Asa Butterfiled, Chloé Grace Moretz, Christopher Lee, Ben Kingsley, Sacha Baron Cohen, Ray Winstone, Emily Mortimer, Helen McCrory, Michael Stuhlbarg, Frances de la Tour, Richard Griffiths, Jude Law, Kevin Eldon, Gulliver McGrath, Shaun Aylward

1930’ların Paris’inde bir tren istasyonun herkes tarafından bilinmeyen duvarların arasında yaşamak zorunda kalan küçük bir çocuğun, Hugo’nun macerasına hoşgeldiniz. Babasını ve daha sonra da yanında yaşamak zorunda kaldığı amcasını kaybeden Hugo, kimsesiz bir çocuk olarak bu tren istasyonunda yaşamak zorundadır. Üstelik varlığının anlaşılmaması için (özellikle de istasyon polisi tarafından) sürekli istasyonun saatlerini tamir etmekte ve bu sayede hiç kimsenin duvarların öbür tarafına geçmesine gerek kalmamaktadır. Hugo’nun bütün amacı ona babası tarafından kalan tek şey olan “automaton” adını verdiği yazı yazan mekanik robotu çalıştırabilecek anahtarı bulmaktır. Babasından kendisine bırakılmış olası bir mesajı elde edebilmek için hem bulduğu parçalarla automaton’u tamir eder hem de anahtarı arar. Film, Hugo’nun bu gizemli arayışını ve anahtarın beklenmedik hikayesini bize anlatır.

Film, sinema tarihinin en önemli yönetmenlerinden Georges Méliés‘e bir saygı duruşudur. Méliés, 1900’lü yılların başında sinemaya inanılmaz bir dinamizm getiren, ilk bilim kurgular diyebileceğimiz filmleri çeken bir yönetmen, senarist, set işçisi ve oyuncu olarak efsanevi bir üne sahiptir. Jules Verne’in “Aya Seyahat” kitabından uyarlamış olduğu Le Voyage dans la Lune, bütün zamanların seyredilmesi gereken filmleri arasında tarihsel olarak ilk sırada yer alan bir başyapıttır. Hugo, çağımızın en önemli yönetmenlerinden Martin Scorsese‘nin, Georges Méliés ile buluşmasını sağlıyor. Kişisel olarak filmin bu yönü beni en çok etkileyen kısmı oldu. Günümüzde neredeyse sınırsız olanaklara sahip sinema endüstrisinin nereden nereye gelmiş olduğunu hatırlamak sadece nostaljik bir deneyim değil. Sinema gibi büyüleyici bir uğraşın ilklerini unutmamanın çok önemli olduğunu düşünüyorum.

Hugo, kuşkusuz hem ses hem de görsel açıdan tam bir şölen. Teknik açıdan çok doyurucu bir film. Hugo Cabret’i canlandıran Asa Butterfield oldukça başarılı ve usta oyuncu Beng Lingsley’in varlığı filme çok şey katıyor. Bütün bunların içerisinden görece küçük bir rolü olsa da istasyon polisini oynayan Sacha Baron Cohen’in harika bir oyun çıkardığını söyleyelim. Babasından kalan izi takip eden Hugo Cabret’in nelere ulaşacağını keyifle ve heyecanla izleyeceğinize eminim.

IMDB Sayfası

Extremely Loud & Incredibly Close

~ Doğan Kökdemir ~ Leave a comment

Yönetmen: Stephen Daldry
Senaryo: Eric Roth ve Jonathan Safran Foer (roman)
Türkçe Adı: Çok Gürültülü ve Çok Yakın
Yapım Yılı: 2011, ABD
Oynayanlar: Thomas Horn, Tom Hanks, Sandra Bullock, Zoe Caldwell, Dennis Hearn, Paul Klementowicz, Julian Tepper, Caleb Reynolds, John Goodman, Max von Sydow, Stephen Henderson, Lorna Pruce, Viola Davis, Jeffrey Wright, Hazelle Goodman

Extremely Loud & Incredibly Close, küçük bir yıldızın, Oskar Schell rolündeki Thomas Horn’un seyirciyi allak bullak ettiği bir film. Thomas Horn o kadar başarılı ki, Tom Hanks, Sandra Bullock, Max von Sydow gibi yıldızlar bile onun önüne geçemiyor. Umarım bu genç yıldızı ileride de farklı filmlerde aynı başarıda seyretme şansı buluruz.

9 yaşındaki küçük Oskar, babasına hayran, onu model alan ve dünyada olup biten her şeyi merak eden zeki bir çocuktur. Baba ve oğlu arasındaki ilişki sadece karşılıklı bir sevgi ilişkisi değil aynı zamanda entelektüel bir alışveriştir. Bu güzel ilişki 11 Eylül 2001’de, Dünya Ticaret Merkezine yapılan saldırı ile kısmen biter. Çünkü baba Thomas Schell (Tom Hanks) saldırının yapıldığı saatlerde gökdelenin 106. Katında toplantıdadır. Evi 6 kez arayan Thomas Schell’in amacı kötü bir şey olmadan önce son bir kere daha oğluyla görüşebilmektir ama bu dileğini gerçekleştiremez. Film, babasının ölümüyle sarsılan ve kendine özgü bir yas süreci içerisinde karşılaştığı bu travmayla baş etmeye çalışan küçük bir çocuğun hikayesini bize aktarır. Babasının dolabında, mavi bir vazonun içinde bulduğu bir anahtarın hangi kilidi açacağını bulmak isterken babasına yaklaşan ama aynı anda annesinden de uzaklaşan Oskar’ın işi oldukça zordur. Anahtarın hangi kilidir açtığını bulabilmek üzere pek de alışık olmadığı şekilde onlarca insanla iletişim kurmak zorundadır.

Arayış ve yolculuk temaları filmlerde ve romanlarda sıklıkla kullanılan konular arasındadır. Bu filmde de başından sonuna kadar çetrefilli, zorlu ve heyecanlı bir arayışa ortak oluyoruz. Oskar, babasının dolabında bulduğu anahtarın hangi kilidi açtığını ararken her adımda babasına biraz daha yaklaşır. Belki de onun ölmediğini düşünmenin ya da öldüğünü düşünmemenin etkin bir yoludur bu arayış. Karşılaştığı her yeni insan ve tanık olduğu her farklı yeni kayıp aslında onu aynı zamanda rahatladır da. Gizemli yaşlı adam “Kiracı” (The Renter, Max von Sydow), örneğin, sesini kaybetmiştir ve sessizliğine rağmen ile Oskar’a yardım edecektir.

Bu film, 9 yaşındaki bir çocuğun yas sürecini çok güzel anlatıyor. Babaların çocuklarını seven adamlardan daha fazla bir anlama geldiğini ya da gelebileceğini anlatırken, size de çocuğunuz varsa onu yoksa babanızı hatırlatıyor (ya da her ikisini birden). Bu nedenle filmi izlerken boğanızda sürekli kocaman bir düğüm olacağını baştan söyleyelim. Olayın merkezinde 11 Eylül olayları olmasına rağmen film herhangi bir politik argüman içermiyor; sadece anne Linda Schell’in (Sandra Bullock) “eşinin onu tanımayan insanlar tarafından öldürülmesine” yönelik isyanını paylaşıyorsunuz.

Extremely Loud & Incredibly Close, içerdiği onlarca psikolojik tema açısından çok zengin bir film. Hikaye kurgusu oldukça sıradışı ve süprizlerle dolu. Beklemediğiniz bir sürü olay oluyor ama bu olayların tamamı çok ince işlenmiş bir mantık zincirine dahil. Bu açıdan da oldukça doyurucu. Herkesin, ama baba olanların mutlaka seyretmesi gereken bir film.

IMDB Sayfası

Artist, The

~ Doğan Kökdemir ~ Leave a comment

Yönetmen: Michel Hazanavicius
Senaryo: Michel Hazanavicius
Yapım Yılı: 2011, Fransa / Belçika
Oynayanlar: Jean Dujardin, Berenice Bejo, John Goodman, James Cromwell, Penelope Ann Miller, Missi Pyle, Beth Grant, Ed Lauter, Joel Murray, Bitsie Tulloch, Ken Davitian, Malcolm McDowell, Basil Hoffman, Bill Fagerbakke, Nina Siemaszko

Günümüzde sinema endüstrisine yapılan teknik yatırım gerçekten göz kamaştırıcı. Hem görsel hem de işitsel efektlerin filmlere katkısı tartışılmaz. Sinema salonunda film izlediğimizde kocaman perdeye yansıyan muhteşem görüntülerin ve harikulade ses düzeninin bizi etkilememesini düşünemeyiz bile. Oyuncuların kendilerine has sesleri de o kadar önemlidir ki animasyon filmlerindeki çizgi karakterleri bile onlar seslendirirler. Ses ve görüntü sinemanın vazgeçilmez ögeleridir.

Yönetmen / senarist Michel Hazanavicius, çok cesurca davranarak bir sessiz filme imza atmış. Üstelik film, sesiz filmlerin çekildiği 1920’lerdeki tekniklere uygun olarak 1.33:1 formatında çekilmiş (Academy Ratio adı verilen bu format için bknz.) Filmin başında, bir sessiz filmin nasıl devam edeceğini merakla bekliyorsunuz, “acaba sıkılacak mıyım?”, “arka plandaki müzik beni yoracak mı?”, “hikayeyi kaçıracak mıyım?” gibi pek çok soru doğal olarak aklınıza geliyor. Her yeni sahnede beğenmeyeceğiniz, sıkılacağınız bir ayrıntı bekler oluyorsunuz ama böyle bir sahne hiç gelmiyor karşınıza. Başından sonuna kadar – ufak süprizleri saymazsak – ses duymadığımız bu film size kıpırdama şansı bile vermiyor. Son yıllarda seyrettiğim en yaratıcı, en etkili, en başarılı filmlerden birisi. Yaklaşık 12 saat sonra verilecek olan 2012 Oscar ödüllerinde en büyük adayım bu film.

George Valentin (Jean Dujardin), sessiz filme dönemin en önemli aktörlerinden birisidir ve oynadığı her film yüzbinlerce Amerikalının sinemaya akın etmesini sağlarken, genç kadınlar da ona yaklaşabilmek için neredeyse birbirlerini ezerler. George Valentin, başarılı, iyi kalpli, biraz kendini beğenmiş ama kesinlikle centilmen bir adamdır. Şans eseri tanıştıkları Peppy Miller (Berenice Bejo) ise aktrist olmak isteyen genç ve çekici bir kadındır. Valentin ile gala sırasında çarpışarak tanışmaları, aralarında aşktan ziyade sevgi olarak tanımlayabileceğimiz bir ilişkiye yol açar. Ateşli öpüşmeler ya da aşk ihanetleri yoktur, 1920’lerin kurallarına uygun olarak her şey olması gerektiği gibi olumlu, sıcak ve duygusaldır. “Başarılı olmak için diğerlerinden farklı olmak gerekir” diyen Valentin’in, Peppy Miller’in dudak kenarına göz kalemiyle yaptığı ufak “ben” çok şeyi değiştirecektir. Hikaye buradan sonra şekillenmeye başlar, sessiz filmlerin efsane aktörü Valentin’in rakip olarak önünde yeni yeni piyasaya girmeye başlayana sesli filmler vardır ve patron Al Zimmer (John Goodman), bu yeni akımın yıldızını seçmiştir bile: Peppy Miller. Şöhretinin sonlarına yaklaşan bir adamla, yeni yeni şöhret basamaklarını tırmanmaya başlayan bir kadın arasında artık hiçbir şey eskisi gibi olamayacaktır…

Akla kolayca gelebilen hatta belki sıradan sayılabilecek bir hikayeyi üstelik sessiz olarak çekme cesaretini gösteren Michel Hazanavicius’u alkışlamak gerekir. Filmin bazı yerlerindeki usta dokunuşları ve sessiz film dönemine yönelik sahne benzetmeleri ve ayrıntılar gerçekten olağanüstü özenli. Ufak yönetmen süprizleri de tam yerinde ve abartısız kullanılmış. Sessiz bir filmde bütün duyguların ve düşüncelerin bir cümlelik yazılı ara metinleri saymazsanız tamamen oynayarak verilmesi gerekiyor. Filmin bence en büyük üstünlüğü de burada. Sahnelerde kahramanlarımızın ne hissetikleri ya da ne düşündükleri konusunda hiç şüphe duymuyorsunuz. Olası bütün duyguların net bir şekilde (ve sessiz olarak) aktarımı söz konusu. Tabii burada film müziklerinin aslında ne işe yaradığını da görebiliyoruz. Sahnelerdeki hakim olan duyguyu ne kadar süre ve ne şiddette yaşayacağımız müzik belirliyor gibi. Jean Duardin, Berenice Bejo ve John Goodman muhteşem bir performans sergiliyorlar. Bir ufak not da George Valentin’in Jack Russell Terrier cinsi köpeği için düşelim. Farkında varmıyoruz gerçi ama belirtmek lazım isimleri Uggie, Dash ve Dude olan 3 köpek filmde rol almış. Uggie daha çok kullanılmış. Hangi sahnede hangisinin olduğunu kestirmem mümkün değil ancak onların da mükemmel olduğunu söylemeden geçemeyeceğim. Eski filmlerde, özellikle sessiz film döneminde baş kahramanların yanında görmeye alışık olduğumuz şirin köpeklerinin bir örneği bu filmde de var ve gerçekten çok başarılı.

Klasik filmlerden birisi olmaya aday bir film.

IMDB Sayfası